Te Mana o te Reo 'ē te 'ākono'anga māori

Te 'ākara'anga nō te tangi'anga i te tapa ingoa : au ingoa tapa'ia 'aiteite ki tēta'i tangi'anga nātura

'Akatika'anga 'akarongo na te Cornell Lab of Ornithology - MACAULAY Library

Te karape o te Tapa-ingoa

Ka 'akapē'ea te au kupu Porinētia me tauturu i te 'akatupu'anga tūranga

Ko tēta'i kupu māori tikāi

MANU:

MANU/MANI

AU MANU I PORINĒTIA

*Ko te Phonemization, ko te 'akamou'anga i tēta'i tangi'anga me kore kupu ki te tangi'anga o tēta'i reo, mei te fale (Samoa) > fare (Ta'iti) > hale (Vai'ī) > are (Rarotonga)

'AKIKIKI Oreomystis Bairdi - 'Akikiki

NĒNĒ Branta Sandvicensis - Hawaiian Goose

KOTOKOTO Porzana Tabuensis - Spotless Crake

KŪKUPA Ptilinopus Rarotongensis - Cook Islands Fruit-Dove

TE AU KUPU TANGI/KOTO

Ko te onomatopoeia, ko te 'anga mai 'anga 'ē te tā'anga'anga 'anga o ngā kupu 'ē te tangi'anga, tei 'āiteite ki te au turituri e tā'iku 'ia nei.

Ko te reo tangata, tangi'anga 'ānimara, 'uti pō'itirere, i tēta'i taime , e riro mai ana tēta'i au verepa mē kore au nōme nō te 'aka'ari mai ē, 'e 'ānimara, 'e neke'anga 'e 'akatūtū'anga i roto i te tangi'anga o tēta'i reo 'okota'i.

'E putuputu teia tangi'anga i roto i te reo Porinētia, nō te mea ko te au ingoa 'ānimara kua vaitata rāi te tapa'anga ingoa ki te tangi'anga tā rātou e rave ana.

Tēia tēta'i au ko'iko'i'anga tapa ingoa tangi manu, ka kitea i roto iā Porinētia

E tupu pinepine teie 'ohipa i roto i te mau reo mā'ohi, inaha, e au te i'oa o te hō'ē 'ānimara i te ta'i/'oto o te reira 'ānimara.

Teie te tahi mau i'oa manu 'o tei mā'iti hia i roto i te ao mā'ohi. Nā 'outou e fa'aro'o i tō rātou mau ta'i/'oto.

'Ākara'anga o te MO'OMO'O*

Tēta'i au ingoa nō taua manu rāi :

Ko te Mo'omo'o, 'e Kotokoto i Rapa, Mo'omo'o i Mangaia, Moho i Napuka, 'ē Meho i Ta'iti. Ko te kāpiki a tēia manu, kua taka meitaki rāi i roto i tēia au ngā'i.

'Ākara'anga o te KŪKUPA*

Kua taka katoa te tūranga ingoa 'okota'i o tēia manu :

Ko te Kūkupa 'e Ptilinopus Rarotongenis i Rarotonga, 'e Hemiphaga Novaeseelandiae i Aotearoa, 'e Ptilinopus Dupetithouarsii Viridior i 'Ua Pou.

'E 'āiteite tā rātou kāpiki'anga, nō reira katoa te tangi'anga. Ko te tangi'anga Ta'iti tā tēia au kūkupa tūkēkē 'e kāpiki ana, 'e 'Ū'UPA, koia ia 'e manu kē rāi.

TĪTĪ Pterodroma Nigripennis - Black-winged Petrel

RIRORIRO Gerygone Igata - Gray Gerygone

RURU Ninox Novaeseelandiae - Morepork

PARAKA Procelsterna Cerulea - Blue Noddy

TANGI/KOTOKOTO O TE MANU

'Ū'UPA Ptilinopus Purpuratus - Gray-green Fruit-Dove

KURIRI Tringa Incana - Wandering Tattler